بازار سرمایه در ایران بازار کارایی نیست/نهاد ناظر نباید مدام درگیر مثبت یا منفی کردن شاخص بورس باشد/دولت با دستکاری و دخالت در بازار قصد ایجاد تعادلی موقتی دارد

رضا خانکی مدیرعامل استارتاپ مدیریت ثروت داران و کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با زهرا فعله گری خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد اظهار کرد: طبق اصول اقتصادی، بازار کارا دارای ویژگی‌هایی است که بازار سهام ما آن مشخصات را ندارد. در بازار کارا انواع مشتقات معامله‌ می‌شود و قابلیت‌هایی همچون گرفتن پوزیشن معکوس و به عبارتی short sell وجود دارد. در واقع در بازارهای مالی کارا معاملات دوطرفه هستند.

خانکی اضافه کرد: از دیگر ویژگی‌های بارز بازار کارا می‌توان به تقارن اطلاعاتی، همچنین لحاظ موارد مربوط به عدم ذی نفعی مستقیم ناشران اشاره کرد. البته بازار کارا دارای مشخصات زیادی بوده که مهمترین آنها موارد مذکور است و متاسفانه بازار سرمایه ما دارای چنین قابلیت‌هایی نیست و فاصله بسیار زیادی با کارا شدن، دارد.

وی ادامه داد: برای کارا شدن بازار سهام باید ابزارهای مالی موجود در بازار همانند فروش استقراضی و انواع مشتقات و غیره تکمیل شود و همچنین نرم افزارهای سرمایه گذاری و همچنین نظارتی افزایش و توسعه پیدا کنند. این موارد می تواند به کارا شدن بازار در سطح بازار منجر ‌شود.

کارشناس بازار سرمایه گفت: ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک نیز در سطح کلان بر کارا شدن بازار سهام اثر می‌گذارد که از جمله ریسک‌های سیستماتیک می‌توان به مواردی همچون تحریم‌ها، قیمت‌گذاری دستوری از جانب نهادهای ناظر و غیره اشاره کرد. در واقع در بازار کارا نباید تصمیم‌گیری یک شخص و یا یک نهاد بر پرتفوی سرمایه گذاران و شرکت‌ها اثر بگذارد. برای کارا شدن بازار سهام نباید ریسک‌های این چنینی سرمایه گذاران را تهدید کند.

مدیرعامل استارتاپ مدیریت ثروت داران تشریح کرد: در بخش غیر سیستماتیک نیز باید درخصوص بحث های کنترلی و نظارتی در شیوه گزارش دهی شرکت‌ها و بهبود استانداردهای حسابداری شرکت ها و غیره تمرکز بیشتری به وجود بیابد.

خانکی مطرح کرد: اکنون درمورد نقدینگی شرکت‌ها با شناوری اندک سهام رو به رو هستیم. این فاکتور باید افزایش پیدا کند و برای افزایش آن باید جذابیت سرمایه گذاری در اوراق سهام بالا برود. زمانی جذابیت بازار سرمایه افزایش پیدا می‌کند که سهام به راحتی قابلیت وثیقه شدن در بانک‌ها را داشته باشد و به عبارتی به عنوان مبدا (create) در بانک‌ها قرار بگیرد.

کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه رابطه میان بازار پولی و بانکی باید تقویت شود؛ گفت: بازار بانکی رقیبی برای بازار سرمایه نیست و این دو بازار تکمیل کننده یکدیگر هستند. در حقیقت بازار مالی نمی‌تواند بدون بازار بانکی توسعه یابد و به اصلاح بزرگ شود. در حال حاضر این رابطه متصل به یک نیست و هر یک از این بازارها مسیر جداگانه‌ای را پیش گرفته‌اند.

خانکی افزود: در کشورهای توسعه یافته نیز این رابطه برقرار بوده و امری ملموس است. به طور مثال عمده اقتصاد آمریکا، مالی بوده و بخش عمده آن نیز مربوط به بازار بدهی می‌شود. به عبارت دیگر بازار سهام آمریکا نسبت به بازار بدهی بخش بسیار کوچکی به حساب می‌آید. در ایران این روند به تازگی شکل گرفته که البته به علت اندک بودن نسبت بدهی‌های داخلی آن، برای مدت کوتاهی از آن استفاده شد اما با گذر زمان و به هر میزان که پیش می‌رویم، با توجه به کسری بودجه پیش رو این نسبت بهم می‌ریزد و امکان استفاده بیشتر از بازار بدهی وجود ندارد؛ مگر اینکه کل اقتصاد بزرگ‌تر شود.

مدیرعامل استارتاپ مدیریت ثروت داران بیان کرد: برای اینکه کل اقتصاد بزرگ تر بشود باید رشد اقتصادی ایجاد کرد و بانک های داخلی به شبکه بانکی جهان وصل شوند و هزینه پول در شبکه بانکی کاهش پیدا کند. با نرخ حدود ۲۲ درصد هیچ شرکتی به راحتی توان تامین مالی ندارد. در حقیقت تمام این وقایع و فاکتورها به یکدیگر متصل هستند و نمی توانیم بگویم تقویت هر یک از بخش‌ها به تنهایی مقدور است.

کارشناس بازار سرمایه در بخش دیگری از سخنان خود گفت: دولت باید از جایگاه بیمه‌گری کلان در اقتصاد فاصله بگیرد. به عبارتی  نهاد ناظر مسئول ضرر و زیان سهامداران نیست و نباید مدام درگیر مثبت یا منفی کردن شاخص بورس باشد. این اقدام، بزرگ‌ترین اشتباه است چراکه اگر در این سیکل قرار بگیریم بازار سهام رشد نمی‌کند و مشکلات اقتصادی کشور نیز حل نمی‌شود.

وی تشریح کرد: زمانی که تمام نمادهای معاملاتی صف فروش می‌شوند، پیام و علامتی را به کل اقتصاد می‌دهد که باید به آن توجه کرد. اگر یک صنعت مثبت و صنعتی دیگر منفی بود، این موضوع را عملکرد مقطعی آن تلقی می‌کردیم اما زمانی که تمام بازار سرخ پوش می‌شود به طور مستقیم پیامی مبنی بر اینکه یک ریسک سیستماتیک بزرگ در بازار وجود دارد را مخابره می‌کند.

مدیرعامل استارتاپ مدیریت ثروت داران مطرح کرد: متاسفانه این پیام به خوبی از سمت دولت برداشت نمی‌شود و با دستکاری و دخالت در بازار قصد ایجاد تعادلی موقتی و اقدامی مٌسکنی را دارد. در چنین حالتی بازار نمی‌تواند کارا باشد. بازار سهام باید بر اساس عملکرد شرکت‌ها رشد کند.

خانکی گفت: عدم کارایی بازار سهام از گذشته تاکنون ادامه‌دار بوده و هرچند که نسبت به گذشته کاراتر شده است اما برای اینکه به معنای واقعی کلمه برسد، مسیر زیادی را در پیش دارد. تا زمانی که فاکتورهای مذکور عملیاتی نشود، نمی‌توانیم انتظار کارا شدن بازار سهام را داشته باشیم.